Chu Huy Phương

                                                                                      Chủ tịch Hội VHNT tỉnh

Lịch sử cách mạng hào hùng của dân tộc Việt Nam mãi khắc ghi tên tuổi của những chiến sĩ cộng sản, những nhà lãnh đạo tài năng, đức độ được rèn luyện, thử thách trong lửa đỏ, vững vàng chèo lái con thuyền cách mạng Việt Nam vượt qua gian khó đi đến thắng lợi.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - người con ưu tú của quê hương Hưng Yên, người chiến sĩ cách mạng kiên cường, người cộng sản mẫu mực suốt đời chiến đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, của Nhân dân, của đất nước ta là một trong những nhà lãnh đạo như vậy. Thời gian không làm phai mời, mà càng làm sáng tỏ thêm những cống hiến to lớn của đồng chí với Đảng, Nhân dân và sự nghiệp đổi mới đất nước.

Đồng chí Nguyễn Văn Linh tên thật là Nguyễn Văn Cúc, sinh ngày 1.7.1915 trên quê hương xã Giai Phạm, huyện Mỹ Văn (nay là huyện Yên Mỹ), tỉnh Hưng Yên - một vùng quê giàu truyền thống yêu nước, văn hiến, nơi sinh thành nhiều anh hùng hào kiệt và danh nhân văn hóa. Năm 1929, đồng chí được kết nạp vào học sinh đoàn - một tổ chức do Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên lãnh đạo, bước vào con đường hoạt động yêu nước và cách mạng. Trải qua nhiều cương vị công tác, như:  Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, Ủy viên Thường vụ Xứ ủy Nam Bộ,  Bí thư Khu ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, quyền Bí thư Xứ ủy Nam Bộ, Bí thư Trung ương Cục miền Nam, Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh, Trưởng ban Cải tạo XHCN Trung ương, Trưởng Ban Dân vận Mặt trận Trung ương, Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam, Thường trực Ban Bí thư. Tháng 12.1986, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng - Đại hội đầu tiên của thời kỳ đổi mới, đồng chí được bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bí thư Đảng ủy Quân sự Trung ương.

Với trọng trách Tổng Bí thư đầu tiên thời kỳ đổi mới, đồng chí Nguyễn Văn Linh xác định rõ đổi mới phải có nguyên tắc, phải kiên trì mục tiêu chủ nghĩa xã hội bằng con đường phù hợp với quy luật khách quan; phải tăng cường và giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, phát huy quyền làm chủ của nhân dân để từng bước tháo gỡ khó khăn, tiến tới thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới toàn diện đất nước từ kinh tế đến văn hóa, xã hội. Việt Nam tiến hành đổi mới trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước đầy khó khăn, thách thức, với tinh thần “nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”, đồng chí Nguyễn Văn Linh với tư cách là người lãnh đạo cao nhất của Đảng đã cùng Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị trên cơ sở nghiêm khắc kiểm điểm sự lãnh đạo của mình, phân tích những sai lầm, khuyết điểm để cụ thể hóa, thể chế hóa và hiện thực hóa đường lối đổi mới, đưa đất nước bước vào thời kỳ phát triển mới.

Những năm đầu của thời kỳ đổi mới, khi bàn về lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, văn học nghệ thuật, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã nhấn mạnh rằng: Với quan điểm dám nhìn vào sự thật, chúng ta hãy xem mình đang ở thế phòng ngự hay tấn công, chủ động hay bị động. Trong khi Mỹ đang đẩy mạnh chiến lược “diễn biến hòa bình” trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, nghệ thuật; khi kẻ thù vừa ngấm ngầm vừa công khai tấn công hòng làm băng hoại tinh thần yêu nước của các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, thì muốn đổi mới toàn diện và triệt để trên mặt trận này, chúng ta phải làm gì, nếu không phải là phải xác định rõ nguyên tắc tư tưởng chỉ đạo nghiêm túc, chặt chẽ. Bởi thực tế cũng cho thấy là, nếu không có sự chỉ đạo kịp thời và chặt chẽ và nếu không làm được như vậy thì nền “văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc” sẻ trở thành một “mớ lai căng hổ lốn”.

Trong cuộc gặp gỡ với với gần 100 văn nghệ sĩ và nhà hoạt động văn hóa diễn ra trong 2 ngày mùng 6,7/10/1987, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã dành gần như toàn bộ thời gian để lắng nghe ý kiến và tâm tư, nguyện vọng của anh chị em văn nghệ sĩ như nhà phê bình văn học Nguyễn Đăng Mạnh hồi tưởng và nhận xét: Những lần trước đây gặp các đồng chí lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, thường các đồng chí ấy nói từ đầu đến cuối, hoặc gần như thế, còn chúng tôi thì nghe, rồi về. Lần này, ngược lại. Chỉ riêng điều này thôi cũng đã là một dấu hiệu của sự đổi mới rồi…Có thể nói, người lãnh đạo cao nhất của Đảng đã lắng nghe và thấu hiểu những vấn đề vừa là căn bản nhất vừa là nóng bỏng nhất của văn học nghệ thuật thời kỳ đó với một cái nhìn không tránh né, không khoan nhượng, đó là: Sự lãnh đạo của Đảng trong nhiều năm qua đã đánh giá thấp vai trò vị trí của văn học nghệ thuật và của văn nghệ sĩ; chẳng những thế, sự lãnh đạo ấy còn thiếu dân chủ, trói buộc văn nghệ, nhiều khi độc đoán, sát phạt và cơ chế quản lý tổ chức không đúng, nhiều chính sách bất công, không chỉ làm cho đời sống của văn nghệ sĩ khổ cực mà công việc của các đồng chí cũng rất khó khăn, phức tạp. Từ đó, đồng chí Tổng Bí thư thấy được sự cần thiết phải đổi mới, cần phải cởi trói cho sự sáng tạo, tạo động lực để văn nghệ sĩ được tung cánh, bay cao trên bầu trời xanh, để văn học, nghệ thuật nước nhà phong phú và giàu có. Nhưng đồng chí cũng khuyên anh chị em: phải làm theo câu thơ của Bác Hồ “Ở trong thơ cần có thép”. Phải dũng cảm, đừng chùn bước. Phải nắm vững trường phái tả chân xã hội chủ nghĩa. Văn nghệ phải nói lên sự thật, dù là sự thật phũ phàng, nhưng mà có thật…. Nếu như còn bị trói buộc thì thà đừng viết, chưa viết. Hãy đi vào trong thực tế quần chúng đã. Cởi trói được rồi hãy viết, chứ đừng uốn cong ngòi bút của mình, đừng uốn cong tư duy, tình cảm của mình. Đừng viết cho “hợp thời”. Làm thế tức là vứt bỏ hết chất cách mạng của mình rồi…

Thời gian qua, trên cơ sở nắm vững và vận dụng quan điểm đổi mới của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh cũng như nhận thức rõ vai trò trách nhiệm của mình trước hội viên, trước công chúng, Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Hưng Yên đã thường xuyên quan tâm xây dựng tổ chức Hội vững mạnh toàn diện, không ngừng đổi mới phương thức tổ chức và hoạt động sáng tạo văn học, nghệ thuật làm cơ sở cho sự ra đời của những tác phẩm văn học, nghệ thuật chất lượng. Hội VHNT luôn giữ vững tôn chỉ, mục đích là nâng cao hơn nữa tính tư tưởng, tính giáo dục lý tưởng thẩm mỹ cho công chúng thưởng thức qua ngôn ngữ và hình tượng văn học nghệ thuật. Với hơn 200 hội viên sinh hoạt ở 9 chuyên ngành, trong những năm qua, Hội đã theo dõi, phát hiện, bồi dưỡng và kết nạp nhiều tác giả trẻ có tiềm năng; phối hợp tổ chức nhiều trại sáng tác chuyên đề đặc biệt là các trại sáng tác trẻ nhằm bồi dưỡng và nâng cao năng lực sáng tác cho đội ngũ hội viên.

Bên cạnh đó, Hội cũng tập trung kiện toàn đội ngũ Ban biên tập và nâng cao chất lượng xuất bản Tạp chí Phố Hiến (nay là Đặc san văn nghệ Hưng Yên), chủ động trong việc xây dựng kế hoạch xuất bản, đặt bài, chọn lựa tác phẩm có chất lượng. Đây chính là nơi tập hợp, giới thiệu, công bố những sáng tác mới, những tác phẩm lý luận, phê bình văn học nghệ thuật… nhằm định hướng độc giả hướng tới những giá trị nhân văn tốt đẹp, góp phần xây dựng nhân cách con người mới thời kỳ hội nhập và phát triển. Tạp chí Phố Hiến luôn bám sát và phục vụ kịp thời yêu cầu nhiệm vụ chính trị của địa phương, có bước tiến mới về chất lượng nội dung cũng như hình thức nghệ thuật; thực sự đóng vai trò quan trọng là bà đỡ cho các sáng tác VHNT của văn nghệ sĩ, góp phần đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao của nhân dân. Các tác phẩm của hội viên, cộng tác viên được sáng tác và công bố trên Tạp chí Phố Hiến đều thể hiện lập trường tư tưởng vững vàng, phản ánh một cách sinh động về cuộc sống mới, mảnh đất, con người mới Hưng Yên trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa; các tấm gương điển hình tiên tiến, đả kích những tiêu cực, góp phần động viên khích lệ cán bộ và nhân dân tỉnh nhà trong công cuộc xây dựng tỉnh Hưng Yên ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Tuy nhiên, thực tế hoạt động của Hội VHNT tỉnh Hưng Yên những năm qua cũng gặp không ít khó khăn, hạn chế về nhiều mặt. Đầu tiên là khó khăn về nguồn quỹ hỗ trợ sáng tạo tác phẩm cho hội viên. Thực tế lâu nay, văn nghệ sĩ sáng tác hay công bố tác phẩm chủ yếu vẫn phải tự thân vận động. Việc hỗ trợ của Hội thực chất cũng rất khiêm tốn, số lượng người được hỗ trợ cũng hạn chế và phải đáp ứng đủ điều kiện do Hội đồng nghệ thuật của Hội thẩm định và xếp loại thì mới được hỗ trợ. Điều này khiến các hội viên, nhất là những hội viên trẻ có ít tác phẩm gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn kinh phí hỗ trợ. Theo quy chế hỗ trợ sáng tạo VHNT mới nhất của Hội VHNT Hưng Yên thì mức hỗ trợ cao nhất đối với 1 tập thơ, nhạc là 5 triệu/tập, văn xuôi là 9 triệu/tập, tập sách ảnh, mỹ thuật là 9 triệu/ tập; triển lãm cá nhân, nhóm tác giả, đêm nhạc là 9 triệu/cuộc và mỗi hội viên chỉ nhận được hỗ trợ 1 lần trong 1 năm. Ngoài ra, các tác phẩm nhiếp ảnh, mỹ thuật được trưng bày tại các triển lãm trong và ngoài nước cũng được hỗ trợ với mức cao nhất là 800.000đ/tranh và 500.000đ/ảnh. Nếu so sánh với công sức, tâm huyết, tiền bạc mà một họa sĩ, nhà điêu khắc, nhà văn hay nghệ sĩ nhiếp ảnh bỏ ra từ khi sáng tác cho đến khi đưa tác phẩm đến được với công chúng thì sẽ thấy được sự hỗ trợ này chưa thấm vào đâu. Bên cạnh đó, do nguồn kinh phí hỗ trợ eo hẹp nên hàng năm Hội chỉ tổ chức cho toàn thể hội viên đi thực tế sáng tác 1 đến 2 lần và một số trại sáng tác đơn lẻ nên số lượng cũng như chất lượng các tác phẩm thu được từ các trại sáng tác chưa cao.

Hội VHNT Hưng Yên có Tạp chí Phố Hiến là một trong ba cơ quan báo chí của tỉnh nhưng cũng hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn ngân sách nhà nước hỗ trợ để chi trả cho các khâu biên tập, trình bày, in ấn, phát hành, nhuận bút tác giả… Tạp chí Phố Hiến hiện nay được in khổ to 23x29 cm với chất lượng cao, được phát hành miễn phí đến tất cả các xã, phường, trị trấn, các trường THPT, các huyện, thị xã, thành phố, các sở, ban ngành trong tỉnh và gửi trao đổi với các tỉnh, thành phố trong toàn quốc…nên nguồn kinh phí để xuất bản hàng năm luôn gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, Tạp chí Phố Hiến chưa có bộ máy biên chế làm việc riêng. Các chức danh lãnh đạo tạp chí như: Chủ tịch Hội đồng biên tập, Hội đồng biên tập, Tổng Biên tập, Phó Tổng Biên tập, biên tập viên, thư ký tòa soạn, họa sĩ trình bày, phát hành…đều do lãnh đạo Hội và cán bộ văn phòng của Hội kiêm nhiệm. Do đó việc xây dựng kế hoạch dài hơi để thực hiện các chuyên mục gặp nhiều khó khăn.

Hội VHNT Hưng Yên có hơn 200 hội viên, tuy nhiên số lượng hội viên trên 50 tuổi chiếm tỷ lệ khá cao (trên 60%) nên khả năng hội nhập công nghệ, thích nghi, khả năng phát hiện cái mới hạn chế thì khó có thể hứa hẹn những bứt phá, thành tựu mới. Điều kiện kinh tế địa phương và tiềm lực kinh tế gia đình mỗi tác giả chưa cao cũng là một lực cản cho sự thăng hoa trong sáng tác của các văn nghệ sĩ. Thêm nữa, đa phần hội viên Hội VHNT vẫn còn mang nặng tư duy bao cấp nên thiếu sự năng động trong sáng tạo cũng như tìm kiếm các nguồn hỗ trợ xã hội hóa để đưa tác phẩm của mình đến gần hơn với công chúng.

Từ thực tế đó cho thấy, trong thời gian tới Hội VHNT Hưng Yên cần phải tiếp tục nỗ lực hơn nữa để tạo được dấu ấn mạnh mẽ với các tác phẩm VHNT chất lượng cao, mang tính chuyên nghiệp, góp phần khẳng định vị thế của Hưng Yên trên diễn đàn VHNT trong nước. Đặc biệt là tích cực tăng cường sự kết nối với các đơn vị trong và ngoài lĩnh vực văn học nghệ thuật, đẩy mạnh công cuộc xã hội hóa để có thể tạo điều kiện tối đa cho đội ngũ văn nghệ sĩ trong sáng tạo tác phẩm. Không ngừng mở rộng, đổi mới các hoạt động văn học, nghệ thuật để văn nghệ sĩ có điều kiện bứt phá trong sáng tác như quan điểm đổi mới của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh.

Để phát huy tốt vai trò, vị trí của VHNT, góp phần xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hưng Yên, góp phần kiến tạo con người mới, cụ thể, mang dấu ấn thời đại nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển của tỉnh, thiết nghĩ vấn đề đặt ra cho Hội VHNT tỉnh cần tiếp tục quan tâm giải quyết, đó là:

Một là, Hội VHNT cần chủ động, tích cực hơn nữa trong việc triển khai thực hiện thắng lợi các chỉ thị, nghị quyết của Đảng về “xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật trong thời kỳ mới”. Đồng thời, quán triệt và tổ chức thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội XIX Đảng bộ tỉnh, trước hết là những quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến lĩnh vực văn học nghệ thuật.

Hai là, văn nghệ sĩ cần tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả của các loại hình văn hóa, văn nghệ; bám sát hiện thực cuộc sống để sáng tạo ra những tác phẩm phản ánh chân thực cuộc sống, góp phần bồi đắp, nâng cao tư tưởng, tâm hồn, nhân cách, đạo đức, lối sống, khơi dậy ở mỗi con người lòng tự hào dân tộc; lòng yêu quê hương đất nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng, quyết tâm xây dựng tỉnh nhà ngày càng văn minh, giàu mạnh, cùng với cả nước thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, Hội cần theo dõi, phát hiện, bồi dưỡng, tiếp tục bổ sung những tác giả trẻ, tác giả nữ, phối hợp với các hội chuyên ngành trung ương và các địa phương tăng cường các trại sáng tác để bồi dưỡng, nâng cao năng lực sáng tác cho đội ngũ văn nghệ sĩ. Ban Biên tập Tạp chí Phố Hiến thường xuyên trao đổi rút kinh nghiệm trong việc viết tin, bài, ảnh và xây dựng kế hoạch xuất bản cụ thể, nâng cao hơn nữa chất lượng tác phẩm trên các ấn phẩm của Hội; kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị của tỉnh, đáp ứng ngày càng cao đời sống văn hóa tinh thần của đông đảo công chúng và độc giả trong và ngoài tỉnh, đưa văn học nghệ thuật đến được nhanh nhất, nhiều nhất tới đông đảo quần chúng nhân dân.

Ba là, Hội VHNT là nơi tập hợp các hội viên, thực sự là lực lượng nòng cốt, đi đầu trong sự nghiệp xây dựng đội ngũ văn nghệ sĩ của tỉnh; tạo điều kiện tốt nhất để sáng tạo, nghiên cứu, phê bình, định hướng thẩm mỹ và năng lực thụ hưởng văn hoá cho công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Cần đổi mới toàn diện, hiệu quả hơn nữa tổ chức và hoạt động của Hội để tạo ra môi trường văn hoá, sáng tạo lành mạnh, và hiệu quả trong sáng tác, quảng bá VHNT. Hiện nay, trên mặt trận tư tưởng, văn hoá, văn nghệ, các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị đang tìm mọi cách để chống phá ta, thực hiện âm mưu “diễn biến hoà bình”, chia rẽ, lôi kéo một bộ phận trí thức, văn nghệ sĩ, báo chí đi ngược lại con đường cách mạng; vì vậy, chúng ta phải xây dựng tổ chức Hội vững mạnh, vừa quan tâm giáo dục hội viên và toàn thể văn nghệ sĩ vừa không ngừng trau dồi bản lĩnh, phẩm chất, năng lực, cảnh giác để làm thất bại âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch.

Bốn là, chú trọng hơn nữa công tác cán bộ, giáo dục chính trị tư tưởng, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI, XII, XIII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tôn chỉ của Hội, gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, xây dựng đội ngũ cán bộ Hội, văn nghệ sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đức, có tài, sáng tạo những tác phẩm văn học nghệ thuật có nội dung tư tưởng sâu sắc, nghệ thuật phong phú, hấp dẫn. Trong xu hướng hội nhập và phát triển, đòi hỏi mỗi văn nghệ sĩ của tỉnh bên cạnh tài năng, năng khiếu, phải am hiểu sâu sắc văn hóa địa phương; luôn vươn lên tiếp cận những tri thức mới, tự bồi dưỡng nghiệp vụ, kiến thức văn hóa, cộng đồng, nêu cao ý thức trách nhiệm, bổn phận đối với quê hương Hưng Yên, hòa mình vào dòng chảy của tâm hồn, khí phách Việt Nam để có những tác phẩm hay, mang tầm ảnh hưởng sâu rộng, đặc sắc góp phần quảng bá, thông tin, lưu giữ, phát huy các giá trị về văn hóa, con người Phố Hiến, Hưng Yên.

Năm là, về phía người thụ hưởng (công chúng) tiếp nhận văn học nghệ thuật: tăng cường giáo dục nghệ thuật, nâng cao năng lực cảm thụ nghệ thuật cho người dân thông qua các chương trình giáo dục cộng đồng, nhà trường, các hoạt động xã hội và trên các phương tiện truyền thông. Qua đó định hướng thị hiếu, thẩm mỹ lành mạnh cho công chúng. Chỉ khi nào chúng ta có được đội ngũ công chúng hiểu biết, có gu nghệ thuật tinh tế, có đòi hỏi cao về hưởng thụ văn hóa, thì nền văn học nghệ thuật tỉnh nhà mới có cơ hội phát triển lên một bước mới, ngang tầm với sự nghiệp đổi mới toàn diện của Đảng; xây dựng và phát triển tỉnh Hưng Yên hướng đến mục tiêu giàu đẹp, văn minh, hiện đại. Với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, không gian văn hóa độc đáo; văn hóa dân gian, dân ca phong phú, đa dạng sẽ là niềm cảm hứng và là nguồn đề tài vô tận cho các văn nghệ sĩ sáng tạo. Đó là môi trường tốt sinh ra các thế hệ văn nghệ sĩ có đóng góp không nhỏ cả về số lượng và chất lượng, mở ra trang mới cho nền văn học nghệ thuật tỉnh nhà.

Với vai trò là một trong những động lực to lớn trực tiếp góp phần xây dựng nền tảng tinh thần của xã hội và sự phát triển toàn diện của con người, VHNT phải nhận thức sâu sắc những định hướng kịp thời của Đảng, cộng với sự nỗ lực của các bộ phận liên quan đến lĩnh vực này, hy vọng sẽ tạo nên diện mạo mới, xứng tầm của VHNT tỉnh Hưng Yên hòa nhập vào trong dòng chảy văn hóa đa dạng mà thống nhất của đất nước ta trong thời gian tới, để trở thành một trong những động lực quan trọng đưa Hưng Yên phát triển vươn cao trở thành tỉnh công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và thành phố thông minh vào năm 2045 như kỳ vọng của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh với quê hương trong bức điện chúc mừng Đại hội Đảng bộ tỉnh Hưng Yên lần thứ XIV: “Tỉnh ủy sẽ xây dựng mọi mặt của tỉnh nhà thật tốt, đưa Hưng Yên trở thành một tỉnh mạnh của toàn quốc Việt Nam…” để xứng danh với câu ca: Thứ nhất Kinh kỳ, thứ nhì Phố Hiến./.